Św. Odon z Cluny

Occupatio. Część druga

• Wyślij do znajomego

  

  Occupatio. Część druga

  W niniejszym tomie studiów skupiamy się przede wszystkim na twórczości tego opata, która stanowi odzwierciedlenie zarówno jego wysokich zdolności intelektualnych, jak i głównych idei dotyczących prowadzonej przez niego polityki oraz Odonowej wizji idealnego życia monastycznego, tym bardziej istotnego, że istniała wówczas potrzeba reformy monastycznej. Pierwszy opat-reformator znany jest polskojęzycznym czytelnikom stosunkowo od niedawna, głównie za sprawą edycji Żywotu św. Geralda z Aurillac, wydanego jako osiemdziesiąty dziewiąty tom Źródeł Monastycznych. Niniejsza publikacja, stanowiąca drugą z trzech części dziewięćdziesiątego ósmego tomu tej serii, poświęconego Odonowi, a przede wszystkim jego poematowi Occupatio, będzie kontynuacją dzieła włączania twórczości świętego kluniackiego opata w polską historiografię.

  Nawiązując do tytułowej „tradycji”, jako redaktorzy niniejszego tomu zdecydowaliśmy się jedynie na skrótową charakterystykę stanu badań nad działalnością i twórczością św. Odona, gdyż te zostały dokładniej omówione zarówno w artykułach wchodzących w skład tomu, jak i w licznych pracach wcześniejszych. Niekwestionowany prym w studiach nad aktywnością kluniackiego opata wiedzie wspomniana już wyżej historyczka I. Rosé, której jeden z artykułów został przetłumaczony na język polski i opublikowany w niniejszym zbiorze studiów. Postać Odona spotykała się z zainteresowaniem wielu innych badaczy zajmujących się historią kluniackiego opactwa, warto wskazać tutaj choćby Jeana Leclercqa, Dominique’a Iogna-Prata, Barbarę H. Rosenwein, Glauca M. Cantarelli oraz Christophera A. Jonesa. Wielu z wymienionych autorów to jednocześnie kluczowi badacze kluniackiej historiografii. W przypadku zaś najnowszych badań wskażmy, że charakterystyka działalności Odona i wzmianki na temat jego poematu Occupatio pojawiają się także w niedawnym tomie A Companion to the Abbey of Cluny in the Middle Ages pod redakcją Scotta G. Bruce’a i Stevena Vanderputtena. Poemat ten (wraz z innymi dziełami kluniaty) przytaczany jest tam przede wszystkim przy omawianiu przez wspominaną już I. Rosé najważniejszych źródeł do badań nad dziesiątowiecznym Cluny oraz rozważań nad rolą mnichów w ówczesnym społeczeństwie i ich relacjami z władzą świecką. Eliana Magnani natomiast powołuje się na Occupatio w uwagach nad pobożnością kobiet opisaną w źródłach i w środowisku kluniackim, wskazując na obecną w poemacie apoteozę cnoty dziewictwa (która jednak, co istotne, nie była kultywowana jedynie przez płeć żeńską).

  Wracając zaś do rodzimej historiografii, wskazać należy na niedawną rozprawę Magdaleny Brzozowskiej zawierającą refleksje na temat sposobu interpretacji postaci św. Geralda z Aurillac w dziele Odona. Zasadniczym pytaniem badawczym zadanym przez autorkę była kwestia odbiorców modelu świętości, który opisuje i promuje w swoim dziele kluniacki opat. Z nieco wcześniejszych prac polskich historyków wspomnieć należy studia Michała T. Gronowskiego na temat konstruowania kluniackiej tożsamości i kultury w XII stuleciu, na marginesie których wspomina on także o znaczeniu działalności św. Odona. Jeśli zaś idzie o poemat kluniaty, przywołać trzeba badania Kamila Frejlicha poświęcone charakterystyce grzechu sodomii w Occupatio. To zagadnienie powróciło także w studiach współpiszącego te słowa, ale w szerszym kontekście, dotyczącym recepcji dzieła Odona w reformatorskiej aktywności św. Piotra Damianiego.

  Pierwsza część 98. tomu Źródeł Monastycznych, zawierająca obszerne opracowanie na temat antropologicznej refleksji św. Odona, stanowi kontynuację studiów nad postacią kluniackiego reformatora w polskiej mediewistyce. Monografia ta stanowi, z jednej strony, wprowadzenie do charakterystyki Occupatio jako szczególnego przykładu piśmiennictwa monastycznego X wieku, z drugiej, i przede wszystkim, jest monograficznym wykładem na temat elementów ideału mniszego autora tego dzieła, jego soteriologii, historiozofii oraz refleksji nad istotą człowieka i rolą mnichów we współczesnej dla opata rzeczywistości. Zdaniem autorki treść Occupatio – poza odpowiedzią na pytanie zadane w tytule rozprawy – przybliża także rozważania Odona dotyczące istoty człowieczeństwa, sposobu, w jaki grzeszny człowiek może odzyskać swoją utraconą godność oraz jak – i dzięki komu – ludzie mogą osiągnąć zbawienie. Problematyka poematu została poruszona także w innej publikacji współpiszącej te słowa, poświęconej porównawczej analizie Occupatio oraz De contemptu mundi Bernarda z Cluny w kontekście próby scharakteryzowania wyobrażeń na temat kobiecości w źródłach monastycznych okresu reform klasztornej i kościelnej wieków od X do XII.

  Realizowany przez nas projekt jest szczególnym przedsięwzięciem z racji wyjątkowości poematu Odona. Nawiązując do refleksji badaczy, którzy poświęcili swoją uwagę Occupatio, powtórzymy, że dzieło kluniackiego opata jest przykładem osobliwego kunsztu literackiego. Mnogość neologizmów, archaizmów i wielu innych trudnych do zidentyfikowania słów przyczyniają się do postrzegania tego poematu jako szczególnego wyzwania natury filologicznej. Idące za tym trudności interpretacyjne prawdopodobnie wpłynęły na stosunkowo niewielkie zainteresowanie dziełem Odona, a przede wszystkim na brak nowej edycji i tłumaczenia na język nowożytny. Nadal bowiem, co widać w najnowszych opracowaniach na temat Cluny, korzysta się z jedynego jak dotąd wydania, autorstwa Antona Swobody. Angielskie tłumaczenie niepoetyckie powstało z inicjatywy Petera Wooda, niemniej jest ono dostępne jedynie w internetowej formie.

  Poemat Odona zatem nadal czeka na wydane drukiem nowoczesne opracowanie naukowe, ale też na pierwszy przekład w języku nowożytnym. Przygotowane polskie tłumaczenie autorstwa Elwiry Buszewicz, historyczki literatury i doświadczonej tłumaczki języka łacińskiego, będzie nie tylko jedną z pierwszych edycji wydanych drukiem, lecz przede wszystkim przekładem zachowującym rytmizowaną formę tekstu. Trzecia część niniejszego tomu będzie stanowić bilingwiczne wydanie Occupatio, co umożliwi czytelnikowi śledzenie podczas lektury oryginalnego tekstu łacińskiego i wyjątkowych zabiegów literackich autora. Do dalszych refleksji nad polską edycją Occupatio z pewnością powrócimy we wprowadzeniu do trzeciej części tomu / Karolina Białas, Krzysztof Skwierczyński

  Odbiorca: :

  Nazwa Twojego znajomego ^* :

  Adres e-mail Twojego znajomego ^* :

  ^* Pola wymagane

  Wyślij   lub  Anuluj

Napisz recenzje

Occupatio. Część druga

W niniejszym tomie studiów skupiamy się przede wszystkim na twórczości tego opata, która stanowi odzwierciedlenie zarówno jego wysokich zdolności intelektualnych, jak i głównych idei dotyczących prowadzonej przez niego polityki oraz Odonowej wizji idealnego życia monastycznego, tym bardziej istotnego, że istniała wówczas potrzeba reformy monastycznej. Pierwszy opat-reformator znany jest polskojęzycznym czytelnikom stosunkowo od niedawna, głównie za sprawą edycji Żywotu św. Geralda z Aurillac, wydanego jako osiemdziesiąty dziewiąty tom Źródeł Monastycznych. Niniejsza publikacja, stanowiąca drugą z trzech części dziewięćdziesiątego ósmego tomu tej serii, poświęconego Odonowi, a przede wszystkim jego poematowi Occupatio, będzie kontynuacją dzieła włączania twórczości świętego kluniackiego opata w polską historiografię.

Nawiązując do tytułowej „tradycji”, jako redaktorzy niniejszego tomu zdecydowaliśmy się jedynie na skrótową charakterystykę stanu badań nad działalnością i twórczością św. Odona, gdyż te zostały dokładniej omówione zarówno w artykułach wchodzących w skład tomu, jak i w licznych pracach wcześniejszych. Niekwestionowany prym w studiach nad aktywnością kluniackiego opata wiedzie wspomniana już wyżej historyczka I. Rosé, której jeden z artykułów został przetłumaczony na język polski i opublikowany w niniejszym zbiorze studiów. Postać Odona spotykała się z zainteresowaniem wielu innych badaczy zajmujących się historią kluniackiego opactwa, warto wskazać tutaj choćby Jeana Leclercqa, Dominique’a Iogna-Prata, Barbarę H. Rosenwein, Glauca M. Cantarelli oraz Christophera A. Jonesa. Wielu z wymienionych autorów to jednocześnie kluczowi badacze kluniackiej historiografii. W przypadku zaś najnowszych badań wskażmy, że charakterystyka działalności Odona i wzmianki na temat jego poematu Occupatio pojawiają się także w niedawnym tomie A Companion to the Abbey of Cluny in the Middle Ages pod redakcją Scotta G. Bruce’a i Stevena Vanderputtena. Poemat ten (wraz z innymi dziełami kluniaty) przytaczany jest tam przede wszystkim przy omawianiu przez wspominaną już I. Rosé najważniejszych źródeł do badań nad dziesiątowiecznym Cluny oraz rozważań nad rolą mnichów w ówczesnym społeczeństwie i ich relacjami z władzą świecką. Eliana Magnani natomiast powołuje się na Occupatio w uwagach nad pobożnością kobiet opisaną w źródłach i w środowisku kluniackim, wskazując na obecną w poemacie apoteozę cnoty dziewictwa (która jednak, co istotne, nie była kultywowana jedynie przez płeć żeńską).

Wracając zaś do rodzimej historiografii, wskazać należy na niedawną rozprawę Magdaleny Brzozowskiej zawierającą refleksje na temat sposobu interpretacji postaci św. Geralda z Aurillac w dziele Odona. Zasadniczym pytaniem badawczym zadanym przez autorkę była kwestia odbiorców modelu świętości, który opisuje i promuje w swoim dziele kluniacki opat. Z nieco wcześniejszych prac polskich historyków wspomnieć należy studia Michała T. Gronowskiego na temat konstruowania kluniackiej tożsamości i kultury w XII stuleciu, na marginesie których wspomina on także o znaczeniu działalności św. Odona. Jeśli zaś idzie o poemat kluniaty, przywołać trzeba badania Kamila Frejlicha poświęcone charakterystyce grzechu sodomii w Occupatio. To zagadnienie powróciło także w studiach współpiszącego te słowa, ale w szerszym kontekście, dotyczącym recepcji dzieła Odona w reformatorskiej aktywności św. Piotra Damianiego.

Pierwsza część 98. tomu Źródeł Monastycznych, zawierająca obszerne opracowanie na temat antropologicznej refleksji św. Odona, stanowi kontynuację studiów nad postacią kluniackiego reformatora w polskiej mediewistyce. Monografia ta stanowi, z jednej strony, wprowadzenie do charakterystyki Occupatio jako szczególnego przykładu piśmiennictwa monastycznego X wieku, z drugiej, i przede wszystkim, jest monograficznym wykładem na temat elementów ideału mniszego autora tego dzieła, jego soteriologii, historiozofii oraz refleksji nad istotą człowieka i rolą mnichów we współczesnej dla opata rzeczywistości. Zdaniem autorki treść Occupatio – poza odpowiedzią na pytanie zadane w tytule rozprawy – przybliża także rozważania Odona dotyczące istoty człowieczeństwa, sposobu, w jaki grzeszny człowiek może odzyskać swoją utraconą godność oraz jak – i dzięki komu – ludzie mogą osiągnąć zbawienie. Problematyka poematu została poruszona także w innej publikacji współpiszącej te słowa, poświęconej porównawczej analizie Occupatio oraz De contemptu mundi Bernarda z Cluny w kontekście próby scharakteryzowania wyobrażeń na temat kobiecości w źródłach monastycznych okresu reform klasztornej i kościelnej wieków od X do XII.

Realizowany przez nas projekt jest szczególnym przedsięwzięciem z racji wyjątkowości poematu Odona. Nawiązując do refleksji badaczy, którzy poświęcili swoją uwagę Occupatio, powtórzymy, że dzieło kluniackiego opata jest przykładem osobliwego kunsztu literackiego. Mnogość neologizmów, archaizmów i wielu innych trudnych do zidentyfikowania słów przyczyniają się do postrzegania tego poematu jako szczególnego wyzwania natury filologicznej. Idące za tym trudności interpretacyjne prawdopodobnie wpłynęły na stosunkowo niewielkie zainteresowanie dziełem Odona, a przede wszystkim na brak nowej edycji i tłumaczenia na język nowożytny. Nadal bowiem, co widać w najnowszych opracowaniach na temat Cluny, korzysta się z jedynego jak dotąd wydania, autorstwa Antona Swobody. Angielskie tłumaczenie niepoetyckie powstało z inicjatywy Petera Wooda, niemniej jest ono dostępne jedynie w internetowej formie.

Poemat Odona zatem nadal czeka na wydane drukiem nowoczesne opracowanie naukowe, ale też na pierwszy przekład w języku nowożytnym. Przygotowane polskie tłumaczenie autorstwa Elwiry Buszewicz, historyczki literatury i doświadczonej tłumaczki języka łacińskiego, będzie nie tylko jedną z pierwszych edycji wydanych drukiem, lecz przede wszystkim przekładem zachowującym rytmizowaną formę tekstu. Trzecia część niniejszego tomu będzie stanowić bilingwiczne wydanie Occupatio, co umożliwi czytelnikowi śledzenie podczas lektury oryginalnego tekstu łacińskiego i wyjątkowych zabiegów literackich autora. Do dalszych refleksji nad polską edycją Occupatio z pewnością powrócimy we wprowadzeniu do trzeciej części tomu / Karolina Białas, Krzysztof Skwierczyński

• Ocena:

Tytuł: ^* Komentarz: ^* Twoje imie: ^*

^* Wymagane pola

Wyślij   lub  Anuluj