O grzechu i pokucie

Zamierzając mówić o nauce przesławnego i szczególnego męża, ojca Pinufiusza, odnośnie do końca pokuty, wydaje mi się, że pominąłbym ważną część materiału, gdybym nie powiedział – nie chcąc męczyć czytelnika – o chwale jego pokory, o której wspomniałem krótko w czwartej części księgi Reguł zatytułowanej: „Jak należy pouczać opuszczających świat”; zwłaszcza że wielu nieznających tamtego dzieła może natrafić na niniejszy tekst i cała powaga słów mogłaby osłabnąć, gdyby nie wspomniało się o zasługach mówiącego.

Gdy jako ojciec i kapłan był przełożonym olbrzymiego klasztoru niedaleko Panefyzys – egipskiego miasta, jak to było wcześniej powiedziane – cała tamta kraina szanowała go z powodu sławy jego cnót i cudów. Jemu zaś wydawało się, iż w darze ludzkich pochwał już otrzymał zapłatę za swe trudy, i bojąc się, aby ta szczególnie znienawidzona przez niego marność ludzkiego poklasku nie pozbawiła go owocu wiecznej nagrody, uciekł potajemnie ze swojego klasztoru i podążył do najbardziej ukrytych samotni mnichów z Tabennese. Tam jednak nie wybrał sobie samotności pustyni ani bezpieczeństwa życia w pojedynkę – do którego dążą niekiedy, w pełnej pychy zarozumiałości, nawet tacy, którzy są niedoskonali i nie umiejący znieść w klasztorze trudu posłuszeństwa – lecz wolał podporządkować się władzy najsłynniejszego klasztoru.

Ponieważ nie chciał zdradzić żadną oznaką swojego stanu życia, założył świecki strój i przez wiele dni, według tamtejszego zwyczaju, z płaczem leżał przed bramą. Rzucając się wszystkim do kolan, po długotrwałym lekceważeniu ze strony tych, którzy dla wypróbowania jego stałości mówili, że pragnie tego świętego powołania w tak bardzo podeszłym wieku nieszczerze i jakby przymuszony brakiem chleba, wreszcie został przyjęty. Tam został przydzielony jako pomocnik pewnemu młodemu bratu, któremu powierzono uprawianie ogrodu. On [Pinufiusz] natomiast wszystko, co mu ten przełożony nakazywał albo czego wymagała od niego powierzona mu praca, wykonywał nie tylko z podziwu godną świętą pokorą, lecz także robił pewne konieczne prace, których inni z powodu ich obrzydliwości unikali. Czynił to skrycie pod osłoną nocy, a gdy przychodził ranek, całe zgromadzenie dziwiło się, nie wiedząc, kto jest sprawcą tak wielu pożytecznych prac. A gdy spędził tam w ten sposób prawie trzy lata, ciesząc się z upragnionych trudów uciążliwego poddaństwa, zdarzyło się, że pewien brat, znający go [wcześniej], przyszedł z tych samych stron Egiptu, które on opuścił.

Ten brat wahał się przez długi czas, ponieważ marność jego [Pinufiusza] ubioru i posługi nie pozwalały mu na zbyt łatwe i szybkie rozpoznanie go. Ale zyskawszy całkowite przekonanie, wprawił wszystkich braci w najwyższe zdumienie, upadając do jego kolan. A potem gdy jeszcze wyjawił jego imię, które także u nich cieszyło się sławą szczególnej świętości, wywołał u nich bolesny żal [dolorem compunctionis], że tak zasłużonego męża i kapłana przeznaczyli do tak uwłaczających prac.

Otoczony zaszczytną strażą braci – płacząc bardzo i przypisując diabelskiej zazdrości jakby poważną szkodę swojego wykrycia – został odprowadzony do swojego klasztoru. Przebywając tam krótki czas, znów został obrażony tymi objawami czci [okazywanymi] względem jego sławy i godności. Dlatego potajemnie wsiadł na okręt i popłynął do Palestyny w prowincji syryjskiej, gdzie jako początkujący i nowicjusz został przyjęty do tego samego klasztoru, w którym myśmy mieszkali, i z rozkazu opata zamieszkał w naszej celi. Lecz nawet tam nie mogły długo ukryć się jego cnoty i zasługi. Został wykryty jak za pierwszym razem, a znów przywołany do swojego klasztoru z ogromną czcią i chwałą, został zmuszony do bycia tym, kim był.